Inhoud

• Wat is slapeloosheid?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Slapeloosheid

Wat is slapeloosheid?

De meeste mensen slapen tussen de 7 en 9 uur per nacht. Het duurt meestal tussen de 10 en 30 minuten voordat u in slaap valt. Het is normaal om in de nacht een paar keer kort wakker te worden.

Bij slapeloosheid slaapt u 3 keer per week of meer slecht. Het kan zijn dat het lang duurt voordat u in slaap valt, dat u lang wakker ligt of te vaak of te vroeg wakker wordt. Daardoor kunt u overdag moe zijn, minder goed concentreren of sneller geïrriteerd raken.

Slecht slapen kan komen door iets wat stress geeft. Bijvoorbeeld problemen in uw relatie of gezin, zorgen over geld of problemen op het werk. U kunt ook slecht slapen door lichamelijke klachten zoals jeuk, rusteloze benen of pijn. Door de oorzaak op te lossen, verdwijnen de slaapproblemen vaak ook. Soms komt slecht slapen door een slaapziekte, zoals narcolepsie (plotseling in slaap vallen overdag) of slaap-apneu (ademstops tijdens het slapen). 

Meer informatie over slecht slapen leest u op Thuisarts.nl.   

Kan ik er zelf iets tegen doen?

U kunt een aantal dingen doen om beter te slapen.

• Houd een vast slaapritme aan. Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op hetzelfde tijdstip op. Zorg dat u niet langer dan 8 uur in bed ligt.
• Doe iets rustigs voordat u naar bed gaat. En probeer elke avond dezelfde dingen te doen. Bijvoorbeeld tanden poetsen, kleren klaarleggen en een boek lezen. Zo weet uw lichaam dat het tijd is om te gaan slapen. 
• Ga elke dag minimaal een uur naar buiten en beweeg genoeg. Zorg ook voor genoeg ontspanning overdag. 
• Drink in de 6 uur voor u gaat slapen geen dranken met cafeïne, zoals koffie, thee of energiedrank. Drink ook geen alcohol om sneller in slaap te vallen. Hierdoor slaapt u minder goed.   
• Probeer te stoppen met roken. Roken kan uw slaap verstoren. 
• Doe overdag geen dutjes. Dit verstoort uw slaapritme.
• Eet geen grote maaltijden in de 2 uur voor u gaat slapen.  
• Gebruik geen telefoon, tablet of computer 1 tot 2 uur voor u gaat slapen. U kunt wel tv kijken, als het programma niet te spannend is. 
• Slaapt u slecht doordat u veel zorgen heeft? Het kan helpen om erover te praten met iemand die u vertrouwt. Zoals een vriend, familielid of zorgverlener. 
• Werkt u in ploegendienst of reist u veel? Dit kan ook invloed hebben op uw slaapritme. 

Uw huisarts kan u vragen om een slaapdagboek bij te houden. Zo krijgt u beter inzicht in uw slaap. U kunt dit invullen om te zien of uw slaap verbetert. 

Helpen de slaapadviezen niet genoeg? Maak dan een afspraak met uw huisarts. De huisarts kan bijvoorbeeld helpen bij: 

• Ontspanningsoefeningen: deze helpen om stress te verminderen. Denk aan mindfulness of ademhalingsoefeningen.
• Stimuluscontrole: u gebruikt uw bed alleen voor slapen, seks en ziek zijn. U gaat pas naar bed als u moe bent en staat elke ochtend op hetzelfde tijdstip op. Zo leert u om bij uw bed weer vanzelf te denken aan slapen.
• Slaaprestrictie: u blijft korter in bed liggen. Daardoor wordt u slaperiger als u naar bed gaat. Uw lichaam leert zo om sneller in slaap te vallen en langer door te slapen.

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Welke medicijnen worden gebruikt bij

De huisarts schrijft meestal geen slaapmiddelen voor. Deze medicijnen helpen vaak niet goed genoeg. U valt er misschien sneller door in slaap, maar u slaapt minder diep. Sommige slaapmiddelen kunnen verslavend zijn. Dan is het lastig om ermee te stoppen. 

Daarom probeert de huisarts u eerst te helpen met betere slaapgewoonten. Hierover leest u meer bij Kan ik er zelf iets tegen doen?

Melatonine
Melatonine is een hormoon dat in de hersenen wordt gemaakt. Het speelt een rol in het slaap-waakritme van het lichaam. Artsen schrijven melatonine meestal niet voor. Er is niet genoeg bewijs dat het goed werkt bij slapeloosheid. Ook kan het verkeerd gebruikt worden, waardoor u juist slechter gaat slapen. 

Valeriaan
Valeriaan is een kruidenmiddel. Het heeft een licht rustgevende werking. Hierdoor kunt u beter in slaap vallen. Artsen schrijven het over het meestal niet voor. Er is niet genoeg bewijs dat het goed werkt bij slapeloosheid.

Benzodiazepinen
Benzodiazepinen maken u rustiger, ontspannen uw spieren en maken u suf. Hierdoor helpen ze u om in slaap te vallen en kunnen ze ervoor zorgen dat u langer slaapt. Voorbeelden van deze slaapmiddelen zijn: brotizolam, diazepam, flunitrazepam, flurazepam, loprazolam, lorazepam, lormetazepam, midazolam, nitrazepam, oxazepam, temazepam, zolpidem en zopiclon.

Deze slaapmiddelen kunt u het beste alleen af en toe gebruiken, en niet voor een langere periode achter elkaar. Bij langdurig gebruik raakt uw lichaam eraan gewend. Het medicijn werkt dan steeds minder goed. Ook kunt u er afhankelijk van worden, waardoor stoppen moeilijk wordt. 

Aardbeiblad met wijnstokblad
Aardbeiblad met wijnstokblad is een kruidenmiddel. Het kan worden gebruikt bij slapeloosheid. Hoe het precies werkt is niet bekend. Er is geen bewijs dat dit kruidenmiddel werkt bij slapeloosheid.

Levomepromazine
Ernstig zieke mensen of mensen die op sterven liggen, kunnen zeer angstig, onrustig of verward zijn of veel pijn hebben. Een kunstmatige slaap kan deze periode verlichten. Levomepromazine zorgt voor een kunstmatige slaap. Het wordt gebruikt om het effect van het slaapmiddel midazolam te versterken als dit onvoldoende werkt.

Chloralhydraat
Chloralhydraat wordt soms gebruikt bij mensen met een psychische stoornis.

Amitriptyline
Ernstig zieke mensen of mensen die op sterven liggen kunnen last hebben van slapeloosheid. Amitriptyline kan dan worden gebruikt als benzodiazepinen onvoldoende werken.

Trazodon
Trazodon kan worden gebruikt voor slaapproblemen bij ernstig zieke mensen, mensen die op sterven liggen of mensen die last hebben van posttraumatische stressstoornis (PTSS).

Mirtazapine
Mirtazapine kan worden gebruikt voor slaapproblemen bij ernstig zieke mensen, mensen die op sterven liggen of mensen die last hebben van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het kan ook worden gebruikt tegen ernstige slaapproblemen bij depressieve jongeren als andere maatregelen niet helpen.